Panel Temizliği Ve Önemi



  • GES Hakkında genel tanımlar ve öneriler

     

  • Malum olunduğu üzere GES lerin en önemli elemanlarından birisi PV modüllerdir. PV modüller, zaman içinde atmosferik şartlara ve çevresel serpintilere maruz kaldıklarından kirlenmeleri de kaçınılmaz olacaktır.
  • Kirlenme ve şiddetini belirleyen unsurları şu şekilde sıralamak mümkündür;1. Santral sahasının bulunduğu lokasyon
  • Santralin kurulduğu bölgede olan bir tesis ya da benzeri bir oluşum kirlenmeye sebep olabilir. Özellikle OSB ve yakınlarında kurulu olan GES ler, söz konusu kirlenmeden fazlasıyla etkilenecektir. Fabrika bacaları, kum eleme tesisleri, taş ocakları, inşaat sahaları ya da toprak yollar bahsi geçen kirlenmelere sebep olmaktadır.
  •  

  • Panellerin montaj açısı
  • Arazi üzerine kurulu olan santrallerdeki paneller ülkemizde, 24˚ ile 35˚ arasındaki bir açıda yerleştirilmektedir. Çatılara kurulan paneller ise ekseriyetle 7˚ ile 15˚ lik bir açıya sahiptir. Montaj açısı azaldıkça panellerde oluşan kirlenmenin de arttığı görülmüştür.
  •  

  • Atmosferik olaylar
  • Kum ve toz fırtınaları, yağmur, kırağı ve çiğ panellerin kirlenmesinde rol oynayan faktörlerdendir. Bilinenin aksine, özellikle endüstriyel bölgelerde yağan yağmur çoğu zaman havadaki kirlenmeyi zemine indirmekte ve panellerin kirlenmesi sebep olmaktadır.
  • Yukarıda sıralanan ön koşullar ve sebeplere binaen, panellerdeki kirlenmenin önüne geçilemeyeceği anlaşılmaktadır. Bununla birlikte gerek yatırımcı, gerekse EPC firmalarının alabileceği bazı ufak önlemler kirlenmenin etkilerini en aza indirme konusunda fayda sağlayacaktır. Özellikle kurulum açısı ve konumu göz önüne alındığında, çatı GES lerdeki kirlenmenin daha yoğun olduğu söylenebilir. Bu noktada taraflara bazı önerilerimiz olacaktır.
  •  

  • Ön çalışma ve risk analizi
  • Santralin kurulması planlanan sahada yapılacak olan bazı ön çalışma ve tespitler, panellerin yüzeyinde oluşacak kirlenmenin şiddetini düşürebilir. Uydu fotoğrafları veya drone çekimleri ile sahadaki mevcut kirlenmenin tespitinin yapılması durumunda aşırı kirlenme yaşanan bölgelere panel montajı yapmamak, planlama aşamasında alınabilecek önlemlerdendir.
  • Bunlara ek olarak kurulum öncesi bir ya da birkaç panelin çatıda konuşlandırılması sayesinde, kirlenmenin şiddeti de anlaşılabilir.
  • Aşağıdaki fotoğrafta da görüldüğü üzere, fabrikanın çatısındaki bir baca, çevresindeki panellerin kirlenmesine sebep olmaktadır. Planlama aşamasında bu bölgeye panel montajından kaçılabilir ve o bölgedeki paneller farklı bir bölgeye kaydırılabilir.
  •  
  • Temizlik planlamasının tasarım aşamasında yapılması
  • Temizlik yönteminin kurulumdan önce planlaması kesinlikle katma değer üretecek bir adımdır. Zira paneller, kurulduğu andan itibaren kirlenmeye başlayacaktır. Kirlenmenin çok yüksek olması beklenen sahalarda temizliğe vakit geçirmeden başlamak gerekir.
  • Bununla birlikte temizlik için kullanılacak olan su ve eğer gerekliyse elektrik tesisatının da bu aşamada planlanması ve eğer mümkünse panellerden önce kurulması da ilerleyen aşamalarda kolaylık sağlayacaktır. Panel temizliğinde kullanılacak olan suyun demineralize/saf su olması önerilir. Bunu sağlayacak şartlandırma sisteminin de teminini unutmamak mühimdir.
  •  
  • Tasarımın temizlik işlemine uygun yapılması
  • Özellikle çatı gesler için yapılan tasarımlarda temizliğin unutulmaması önemlidir. Paneller arasında bırakılan servis boşlukları, çatının uç noktalarına yapılması gereken korkuluklar ve gölgeleri gibi unsurlar tasarımı direk olarak etkilemektedir. Temizlik yönteminin önceden seçilmesi bu noktada da büyük fayda sağlayacaktır.
  •  
  • GES Kirlenmeleri ve Örnekleri
  • Daha önceki bölümde sebepleri sunulan kirlenmeler, paneller üzerinde farklı karakterlerde kir oluşumlarına sebep olabilir. Şimdiye kadar sahalarda denk geldiğimiz kirlenme örneklerini şu şekilde sıralayabiliriz;
  •  
  • 1. Adi Kir-Toz
  • Yakınlarda bulunan toprak yollar, inşaat alanları, kum fırtınaları ve tozlanma nedeni ile oluşan toprak toz karışımı kirlerdir. Kirin içeriğindeki toprağın yapışkanlığına bağlı olarak, düşük kirlenme sınıfına sokulabilir. Kolay temizlenir.
  •  
  • 2. Yağlı kir
  • Çevrede bulunan, atıklarında madeni ya da bitkisel yağ olan bacalardan kaynaklanır. Adi kir ve tozla da birleşerek inatçı bir kir tabakasının oluşumuna sebep olabilir. Düzenli temizlik gerektirir.
  •  
  • 3. Kimyasal kir
  • Kimyasal atıklar neticesinde oluşan kirlenmedir. Boyama tesisleri, kimyevi madde üreten tesisler ve benzeri unsurlar ana sebebidir. Kritik düzeyde önem arz eder. Düzenli ve sık yıkama gerektirir. Kirlenmenin ötesinde daha ciddi sorunlara sebep olabilir.
  •  
  • 4. Metalik kir
  • Metal işleme tesisleri ve çevrelerinde sıklıkla rastlanmaktadır. Tespit ettiğimiz en ciddi kirlenmedir. Söz konusu kirlenmeye maruz kalacağı öngörülen panellerin kurulduğu ilk günden itibaren temizlenmesi gerekir. Kısa bir süre bile temizlenmeyen panellerde mekanik temizlik kifayetsiz kalabilmektedir.
  •  
  •  
  •  
  • GES Kirlenmelerinin Sebep Olduğu Kayıplar
  • Panel yüzeylerinde oluşan kirlenmeler şüphesiz panel verimliliğine ve enerji üretimine negatif etki yapacaktır. Yüzdelik ifadelerle bu etkiyi birkaç ana başlıkta görselleri ile birlikte şu şekilde listeleyebiliriz.
  •  
  • 1. Düşük Seviyeli Kirlenme
  • Kirlenmenin çok fazla olmadığı ve oluşan kirlenmenin de yüksek optik engellemeye sebep olmadığı hallerdir. Yüzde 0 ile 5 arasındaki verim kayıplarını bu sınıfa koymaktayız. Aşağıda bulunan görsellerdeki kirlenme örnekleri bu sınıfta değerlendirilebilir.
  •  
  • 2. Orta seviyeli Kirlenme
  • En sık görülen kir guruplarını bu bölümde incelemek mümkündür. % 5 ile 40 arasında verim kayıpları bu sınıfa alınabilir. Aşağıda görseller ve tahmini kayıplar gösterilmiştir.
  • Bu fotoğraftaki kirlenme % 5 ile 20 mertebelerinde değişim gösterebilir. En sık rastlanan kirlenmedir. Panel alt çıta çevresindeki yoğun kirlenme panel içindeki tüm seri bağlı hücre serilerini etkilediğinden, kirlenme yoğun görünmese de tüm paneli etkiler.
  • Bu fotoğraftaki kirlenme hem yoğun hem de panel yüzeyinin tamamını etkilemektedir. Fotoğraflarda görünen boyutuyla homojen ve yoğun kirlenmeler genellikle yoğun serpintinin yaşandığı yerlerde görünmektedir. % 20 ile 30 luk bir verim kaybı beklenmektedir.
  • Yukarıdaki fotoğrafta görülen saha yoğun metalik kirlenmeye maruz kalmaktadır. Elle yapılan temizliğin de tam sonuç vermediği görülmektedir. Bu sahadaki verim kaybı %30 – 40 aralığındadır.
  •  
  • 3. Yüksek Seviyeli Kirlenme
  • Nadiren de olsa yüksek seviyeli kirlenmelere rastlamaktayız. Bu seviyedeki kirlenme ile başa çıkamayıp panellerini yerinin değiştirildiği sahaları da ziyaret etme şansı yakaladık. Zorunlu haller dışında bu tip kirlenme yaşanan mahallere panel kurulmaması tavsiye edilir. % 40 ile 100 aralığında verim kayıpları yaşanması muhtemel sahalara aşağıda birkaç örnek vermek isteriz.
  •  Fotoğraftaki panel üzerindeki kir sıyırıldığında hücreler görülebilmektedir. Verim kaybı minimum %60 olarak tahmin ediliyor.
  • Yine aynı şekilde kirlenmeye maruz kalmış bir panel. Hücrelerin görünürlüğü azaldıkça verim de düşmektedir.
  • Yukarıdaki fotoğrafta gösterilen kirlenme neticesinde ilgili panelin üretiminin tamamen durduğunu söylemek yanlış olmaz. Beklenen verim kaybı %100 olarak tahmin ediliyor.
  •  
  •  
  • GES Temizliği ve Yöntemleri
  • Bu bölümde, temizliğin tanımı ve faydalarını aktarmaya çalışacağız. Buna ek olarak temizlik adına yapılan yanlışlar ve sonuçlarına da değineceğiz.
  •  
  •  
  •  
  • 1. GES temizliğinin faydaları
  • Panel temizliğinin en majör faydası, düşünülenin aksine üretim ve verimliliğin artması değil, panel ömrünün uzamasıdır. Panel üreticileri tarafından vaat edilen 25 yıllık performans garantisi, ancak ve ancak doğru ve düzenli bakım yapılan sahalarda geçerli olacaktır. Düzenli temizlik yapılmayan sahalarda kir katılaşarak mekanik yollarla (su-fırça) temizlenemez bir hal aldığında, çoğu sahada kimyasal temizliğe başvurulduğunu gördük ve ne yazık ki birçok üretici, panellerine kimyasal uygulanması durumunda panelleri haklı olarak garanti kapsamı dışına almaktadır. Kullanılan kimyasalın birçok sahada panel camına, alüminyuma, konstrüksiyona ve hatta çatıya zarar verdiğine şahit olduk. Bu noktada düzenli ve doğru temizliğin önemine dikkat çekmek isteriz. Panel temizliğinin en büyük faydası panel ömrünün uzamasıdır.
  • Özellikle kuş pislikleri, hayvan artıkları, bitki serpintileri ve böcek larvaları gibi sürekli gölgelenme kaynakları, hotspot oluşumuna sebep olmaktadır. İlerleyen dönemlerde panelin tamamen yaralanmasına sebep olan bu oluşumlar son derece kritik önem arz etmektedir.
  • Temizliğin bir diğer faydası üst paragrafta da bahsedildiği gibi üretimin ve panel verimliliğinin artmasıdır. Panellerin verimliliği, hücrelerin üzerindeki camın şeffaflığı, berraklığı ve dolayısı ile foton geçirme kabiliyeti ile doğrudan ilişkilidir. Siz panellerin içinde ki hücreleri ne kadar iyi görebiliyorsanız hücreler de güneşi o kadar iyi görebiliyordur. Bu noktada gayet net bir şekilde ifade etmek isteriz ki, en düşük tozlanma bile olsa her türlü kirlenme panellerin verimliliğini kesinlikle düşürmektedir.
  •  
  • Temizliğin bir diğer faydası da dolaylı olarak tüm panellerin gözle muayenesinin yapılmasıdır. Ne yazık ki, ülkemizde sıklıkla yaşanan havaya ateş etme neticesinde, yeryüzüne düşen ve yorgun mermi olarak tabir edilen mermi çekirdeklerinin bir panele isabet etmesi neticesinde veya benzer olaylar ile yaralanan panellerin tespiti temizlik esnasında mümkün olmaktadır.
  •  
  • 2. GES Temizlik Yöntemleri
  • Panel temizliğinde gerek küresel araştırmalarımız gerekse ulusal incelemelerimiz sayesinde birçok yöntem kullanıldığını biliyoruz.
  •  
  •        2-1 Su tutarak yıkama
  • En verimsiz ve düşük fayda sağlayan yöntemdir. Bununla birlikte yüksek su tüketimine sebep olmaktadır. Şartlandırılarak maliyeti de artan saf suyun böyle bir temizlik için kullanılması asla uygun değildir. Bu tür bir yıkamayı kesinlikle önermemekteyiz. Paneller ıslakken temizmiş gibi görünse de, kuruduklarında ne kadar kirli kaldıkları görülecektir. Kısacası sadece su israfıdır diyebiliriz.
  •  
  • 2-2 Basınçlı su ile yıkama
  • Yüksek maliyetli ve düşük verimli bir yöntemdir. Ek olarak panellere zarar verme ihtimali de bulunmaktadır. Özellikle ince film ve cam cama paneller için kesinlikle önerilmez. Yaralı çatlak ve tespit edilmemiş panellere basınçlı su uygulanması durumunda sistemde sorunlar yaşanacağı aşikârdır.
  •  
  • 2-3 Sabit fırça ile yıkama
  • Düşük maliyetli ve verimsiz bir yöntemdir. Yüksek su tüketimi ve uzun yıkama sürelerine ihtiyaç duyar. Bununla birlikte fırçaların hareketli olmamasından mütevellit kirin ya da herhangi bir katı cismin, temizlik esnasında fırça marifeti ile cam yüzeye sürtünmesi, cam yüzeylerde çizilmeye sebep olabilir. Bu tip bir yöntemde yüzeyin fırçalı temizlik öncesinde kontrol edilmesi gerekir.
  •  
  • 2-4 Hareketli/döner fırçalı temizlik
  • Kurulu gücün düşük olduğu sahalar için uygundur. Kolay erişim sağlanabilen, az sayıdaki panelin yıkanması için kullanılabilir. Ne var ki, yorucu bir işlem olduğundan iş gücü noktasında problem yaşanabilmektedir. Paneller kuruyunca kirli kalan yerler belli olmakta ve tekrar geri dönülmesi gerekmektedir. Bu sebeple kurulu gücün yüksek olduğu sahalar için önerilmez.
  •  
  • 2-5 Robotik Temizlik
  • Firma olarak, bizim de en çok inandığımız yöntemdir. Özellikle hava sıcaklığının aşırı yüksek olduğu bölgelerde ve mevsimlerde iyice zorlaşan elle yıkama işlemine en uygun alternatiftir. Düşük iş gücü ve su tüketimi ile yüksek yıkama hızları sayesinde, kurulu gücün yüksek olduğu sahalar için en uygun çözümdür. Yüksek kalitede temizlik sunan bu yöntem operatöre en az yük oluşturarak yıkamayı gerçekleştirir. Özellikle son dönemde ülkemizde hızla artan çatı uygulamalarında temizlik robotlarının önemi hızla anlaşılmaktadır. Panel montaj kalitesinin direk olarak etkilediği robotik yıkama çözümleri dünyada hızla büyüyen bir pazara sahiptir.
  •  Robotik yıkama ve de dolayısı ile cihaz seçiminde, tercihleri yöneten soruları şu şekilde sıralamak mümkün;
 
  •  
  •  Cihazın ağırlığı nedir?
  • Son derece hassas ve kırılgan olan panellerin üzerine direk olarak basan bu cihazların ağırlığının, en alt seviyede olması tavsiye edilir.
  •  
  •  
  •  
  •        
           Cihazın yıkama hızı nedir?
  • Cihazın verimli yıkama hızı, seçimde kritik önem arz eder. Zira yıkamanın uzun sürmesi beklenen yüksek kurulu güçteki sahalarda yavaş ilerleyen yıkama robotları verimli bir çözüm sağlamayacaktır.
  •  
  • Cihazın kullanım kolaylığı nedir?
  • Özellikle yaz aylarında kullanımı artan bu sistemlerin sıcak hava ve yüksekte çalışma koşulları altında işleri iyice zorlaşan operatörlere, zorluk çıkarmayacak şekilde kullanılabilmesi de son derece önemlidir.
  •  
  • Su tüketimi nedir?
  • Günümüzün en çok israf edilen, hayati önemi olan maddesi, bilindiği üzere sudur. Yenilenebilir enerji felsefesine ters düşecek şekilde yüksek su tüketimi ile panellerin temizlenmesi asla kabul edilemez. Bu sebeple cihazların su tüketiminin de mutlaka iyi okunması gerekmektedir.
  •  
  • Garanti ve sağlamlık koşulları nedir?
  • Söz konusu cihazlar çok zor şartlarda çalışmaktadır. Su nem ve kirle mücadele içinde olan bu cihazların, arıza vermeden, verse de kolaylıkla tekrar çalışır hale gelmesi beklenir. Bu sebeple garanti koşulları, sarf malzeme ihtiyaçları ve servis kalitesi de mutlaka incelenmelidir. 
  •  
  •  
  • GES Temizlik Robotu Eco-pak
  • Eco-tron ailesi olarak, tamamen kendi imkân ve kabiliyetlerimizle ülkemizde ürettiğimiz eco-pak modellerini, yatırımcıların hizmetine sunuyoruz. Sahalarda karşılaştığımız panel ve montaj farklılıkları nedeniyle şu ana kadar kullanıma sunduğumuz cihazlarımız birbirlerinden farklı özellikler taşıyor olmasına rağmen, ürünlerimizi 7 ana model altına topladık.
  • Cihazlarımıza tasarım ve üretim aşamalarında yön veren ilkelerimiz çerçevesinde, performans/fiyat oranını en üst düzeyde taşımış olmaktan dolayı son derece mutluyuz. Ürünlerimiz, ağırlık, su tüketimi, yıkama hızı ve kullanım kolaylığı konularında diğer robotik çözümlerle karşılaştırıldığında öne çıktığı gibi, agresif fiyatlandırma politikamız gereğince de son derece düşük maliyetli olmalarından ötürü cazip bir seçenek haline gelmektedir.
  •  

  • Eco-RC
     teknolojimiz ile 50 m ye yaklaşan menzillerde cihazlarımızın tüm fonksiyonları uzaktan kontrol edilebilmektedir.
  •  
  •  
  •  

  •        Eco-dry
     teknolojimiz sayesinde yıkama ve durulama suyunun çok büyük bir kısmını panel üzerinde buharlaşmadan deplase etmekte ve bu sayede su lekelerinin oluşumunun önüne geçmekteyiz.
  •  
  •        Eco-BT teknolojimiz ile 40 Ah i geçen kapasiteli düşük ağırlıklı batarya guruplarımız ile, elektrik tesisatına ve tekrar şarj a gerek duyulmadan, bir mesaiyi tamamlayabilen modellerimiz, son derece verimli temizlik yapma imkanı sağlamaktadır.
  •  
  •  
  •        Eco-pak 4×4 ailesinde kullanılan çift fırça yapısı sayesinde, en inatçı kirlerle bile sorun yaşamadan başa çıkan modellerimiz ise rakiplerine oranla son derece uygun bir çözüm olarak öne çıkmaktadır.
  • Cihazlarımızda kullandığımız fırçalar, panel yüzeylerine kesinlikle zarar vermeden görevlerini yerine getirmektedirler. Fırça seçimlerinde, panel üreticilerinden alınan standartlarda kıllar kullanılmaktadır. 10 cm lik bloklar halinde tasarlanan fırçalarımızda aşınma ve yıpranma yaşanması nedeni ile değişim, sadece ilgili bloğun değişmesi ile çözülmektedir. Panelle temas halindeki her yüzey uygun sertlikte kauçuk ya da poliüretan malzemelerle kaplandığından, panellerde ya da ara tutucu komponentlerde bir iz bırakmamaktadır.
  • MW başına 3 tondan başlayan su tüketimlerimiz sayesinde su sarfiyatının da önüne geçtiğimizi düşünüyoruz.
  • Yerinde servis ve garanti şartlarımız sayesinde de müşteri memnuniyetini en üst seviyede tutmaktayız.
 
  •  
  • Sonuç ve Nihai Tavsiyeler
  • Panel temizliği konusunda dikkat edilmesi gereken hususları şu şekilde toparlayabiliriz;
  • 1. Paneller, zaman içinde mutlaka kirlenecek ve temizlik ihtiyacı olacaktır.
  • 2. Paneller mekanik temizlik (su-fırça) dışında, farklı bir yöntemle temizlenmemelidir.
  • 3. Santral tasarımında, kirlenme ve temizlik ihtiyacı önemli bir faktör olarak değerlendirilmelidir.
  • 4. Panel temizliğinde, kirlenme ve kurulu gücün bir fonksiyonu olarak en doğru yöntem seçilmelidir.
  • 5. Robotik temizlik için düşük ağırlık ve su tüketimi olan kolay kullanılabilen bir cihaz seçilmesi katma değer oluşturacaktır.
  • Panel ve santral temizliği konusunda ihtiyaç duyulan her anda ve projede ücretsiz danışmanlık vermekteyiz.